ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ (1776-1831)

Γράφει ο Παναγιώτης Κολλιόπουλος

                         ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ (1776-1831)

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1776 και ήταν γόνος αριστοκρατικής Κερκυραϊκής οικογένειας. Ήταν το έκτο παιδί  του Αντωνίου - Μαρία Καποδίστρια, δικηγόρου στο επάγγελμα, και της Διαμαντίνας Γονέμη, κόρη αριστοκρατικής οικογένειας με καταγωγή από την Κύπρο. Σπούδασε ιατρική στην Πάντοβα και το 1797 επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου άσκησε το επάγγελμα του χειρουργού, αναλαμβάνοντας παράλληλα και ηγετικές θέσεις στην Ιόνιο Πολιτεία.

Το Ιονικόν κράτος, αναφερόμενο και ως Ιόνιο Πολιτεία, ήταν κράτος στο Ιόνιο πέλαγος. Ιδρύθηκε μετά την Γαλλική επανάσταση, όταν οι Βενετοί με τη Συνθήκη του καμποφόρμιο το 1797 αποχώρησαν από τα Επτάνησα. Το Κοινοβούλιο των Επτανήσων ψήφισε την  Ένωση με την Ελλάδα, αλλά η Μεγάλη Βρετανία ως εγγυήτρια δύναμη την απέρριψε. Ύστερα από πιέσεις της Αυστρίας και της Ρωσίας η ένωση πραγματοποιήθηκε το 1864.

Από το 1809 εισέρχεται στην διπλωματική υπηρεσία της Ρωσίας, γίνεται υπουργός Εξωτερικών του Τσάρου και ακολουθεί μια εντυπωσιακή διπλωματική καριέρα στην Ευρώπη. Το 1822 εγκαταστάθηκε στη Γενεύη της Ελβετίας, όπου έχαιρε υπόληψης για την προσφορά του στη δημιουργία της Ελβετικής Ομοσπονδίας, λαμβάνοντας τον τίτλο του επίτιμου πολίτη. Παρέμεινε εκεί έως το 1827, βοηθώντας ποικιλοτρόπως το επαναστατημένο έθνος.

Όταν προκλήθηκε από τους συμπατριώτες του για να αναλάβει το αξίωμα του κυβερνήτη και αφού αποδέχτηκε την ευθύνη να δημιουργήσει κράτος πάνω στα ερείπια της Επανάστασης και του εμφυλίου πολέμου, έκρινε απαραίτητο να επισκεφτεί τις Ευρωπαϊκές αυλές για να διαπιστώσει τις βλέψεις των Ευρωπαϊκών κυβερνήσεων απέναντι στο νεοϊδρυθέν ελληνικό κράτος. Η υποδοχή που τον περίμεναν ιδιαίτερα στη Αγγλία ήταν ψυχρή, επειδή πολλοί πίστευαν ότι ήταν πράκτορας των ρωσικών συμφερόντων, εξαιτίας των δεσμών του με την Ρωσία.

Στις 30 Μαρτίου 1827 η Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον εξέλεξε Κυβερνήτη του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, σε μία περίοδο που η Επανάσταση καρκινοβατούσε. Έπειτα από επίπονες διαβουλεύσεις στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για την εξασφάλιση της απαραίτητης υποστήριξης για το ελληνικό κράτος, έφτασε στο Ναύπλιο το 1828, γενόμενος δεκτός με ζητωκραυγές και ενθουσιώδεις εκδηλώσεις από τον λαό. Δύο ημέρες αργότερα μετέβη στην Αίγινα, η οποία είχε κριθεί καταλληλότερα από το Ναύπλιο ως προσωρινή έδρα της Κυβέρνησης.  

Η άφιξη του Ιωάννη Καποδίστρια στις 6 Ιανουαρίου του 1828, εννέα μήνες μετά την εκλογή του, οδήγησε την επανάσταση σε νέα ισχυροποίηση και άνοιξε τον δρόμο στην τελική της επικράτηση, με την αναγνώριση της Ελλάδας ως ανεξάρτητου κράτους, το Φεβρουάριου το 1830. Ο λαός τον υποδέχτηκε ως σωτήρα και είχε εναποθέσει όλες του τις ελπίδες του σε αυτόν, που ήρθε με τις καλύτερες διαθέσεις να βάλει τάξη στο χάος που επικρατούσε. Βρήκε τη χώρα πυρπολημένη, λεηλατημένη και τον λαό καθημαγμένο. Η οικονομία, διοικητική μηχανή, δικαιοσύνη, στρατός, νομοθεσία, εκπαίδευση, θεσμοί που αποτελούν τους θεμέλιους λίθους ενός κράτους, ήταν ανύπαρκτοι ή διαλυμένοι.

Οι δυνάμεις του εχθρού κατείχαν ακόμη πολλές περιοχές της χώρας. Ο Ιμπραήμ συνέχιζε να λεηλατεί τη νοτιοδυτική Πελοπόννησο και οι Τούρκοι τη Στερεά. Τα σύνορα του νέου κράτους δεν είχαν ακόμη προσδιοριστεί. Υπήρχε όμως η προσδοκία πως οι Μεγάλες Δυνάμεις θα διαπραγματεύονταν με το σουλτάνο τα σύνορα και τη μορφή ανεξαρτησίας του νέου κράτους. Οι αντιπρόσωποι των Μεγάλων Δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία)  συσκέπτονταν για αυτά τα θέματα σε επίπεδο πρεσβευτών και σε επίπεδο υπουργών. Οι εργασίες των συσκεπτόμενων προχωρούσαν αργά. Τις επιτάχυνε ο ρωσοτουρκικός πόλεμος (1828-1829) και έτσι υπογράφτηκε το Πρωτόκολλο του Λονδίνου( 22 Μαρτίου 1829). Ο σουλτάνος ήταν ανένδοτος, έως την ώρα που πιέστηκε από την προέλαση του ρωσικού στρατού ως την Αδριανούπολη, οπότε δέχθηκε τα γενόμενα (14 Σεπτεμβρίου 1829), αν και ακόμη δεν γινόταν λόγος για κράτος με πλήρη ανεξαρτησία.

Αναμφισβήτητα, η εκλογή του Καποδίστρια ως πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας σήμαινε ότι οι Έλληνες πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες παραμέριζαν έστω και προσωρινά, τις κομματικές, προσωπικές και άλλες αντιδικίες και αναγνώριζαν ότι ο Κυβερνήτης διέθετε το απαραίτητο για τις περιστάσεις κύρος. Η απόφαση εξάλλου της Εθνοσυνέλευσης για επταετή θητεία του Κυβερνήτη είχε ως στόχο να μείνει η εκτελεστική εξουσία απερίσπαστη από εκλογικές αναμετρήσεις για σεβαστό χρονικό διάστημα.

Ο Καποδίστριας διέθετε σπάνια διπλωματική και πολιτική εμπειρία και έφερνε την υπόσχεση της οικονομικής ενίσχυσης από τη Γαλλία και τη Ρωσία. Ενέπνεε εμπιστοσύνη στο λαό, ωστόσο στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831 δέχθηκε δολοφονική επίθεση από τον Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, όπου μετέβαινε για να εκκλησιασθεί και έπεσε νεκρός. Ο μόνος που τον συνόδευε ήταν ο μονόχειράς σωματοφύλακας του, ονόματι Κοκκώνης.

Στη θέση του δολοφονημένου Ιωάννη Καποδίστρια διορίστηκε για μικρό διάστημα ο αδερφός του Αυγουστίνος. Η χώρα είχε βυθιστεί στο χάος και στην αναρχία και οι προστάτιδες δυνάμεις βρήκαν την ευκαιρία να εγκαθιδρύσουν βασιλεία, φοβούμενες την επικράτηση ενός φιλελεύθερου κινήματος.

Η ελληνική πολιτεία τίμησε τον Κυβερνήτη, δίνοντας το όνομά του σε δημόσιους χώρους και ιδρύματα, όπως στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο επίσημος τίτλος του οποίου είναι Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ακόμη, ο Ιωάννης Καποδίστριας απεικονίζεται στο κέρμα των 20 λεπτών της ελληνικής έκδοσης του ευρώ.

 

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

            Ο Καποδίστριας βρήκε την παιδεία διαλυμένη και στην ουσία μη λειτουργούσα λόγω των χρόνων του πολέμου από το 1821 και μετά. Οι ιδέες του για την παιδεία των Ελλήνων πήγαζαν από το Πιστεύω του. Συνοπτικά μπορούμε να πούμε αυτό που ο ίδιος έγραφε: «… αποτελεί Θεία τιμή το να αναθρέψει κάποιος Ελληνόπαιδες, με τις γνώσεις της ιεράς μας θρησκείας, να τους εκπαιδεύσει στην πάτριον γλώσσα και να τους προπαρασκευάσει για ανώτερες πανεπιστημιακές σπουδές.»

Ο ίδιος πίστευε ότι ο λαός έπρεπε να μορφωθεί διότι αλλιώς θα υπερίσχυε το δίκαιο του ισχυρότερου το οποίο στηρίζεται στην αμάθεια του πλήθους. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με τον συνδυασμό της πνευματικής και χειρονακτικής εργασίας και την προώθηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Παράλληλα πίστευε στην οργάνωση των σχολείων κατά το μαναστηριακό σύστημα. Γι’ αυτό προσέθετε αναγνώσματα από πατερικά κείμενα κατά την ώρα του γεύματος και την ώρα του δείπνου. Έβαλε σκοπό και στόχο την ίδρυση ενός τουλάχιστον σχολείου σε κάθε χωρίο και κωμόπολη με σύστημα διδασκαλίας την αλληλοδιδακτική μέθοδο..

Ο Καποδίστριας λοιπόν εφόσον βρήκε την παιδεία διαλυμένη ξεκίνησε και έδωσε τις πρώτες οδηγίες στους έκτακτους επιτρόπους που ήταν η αποκατάσταση της τάξης και η ίδρυση σχολείων. Γύρω από τον κυβερνήτη δημιουργήθηκε έτσι ένας κύκλος σπουδαίων λογίων: Γεώργιος Γεννάδιος, Γρηγόριος Κωνσταντάς, Ιωάννης Βενθύλος κ.α. Παρά την οικονομική δυσπραγία και την πλήρη έλλειψη κτηρίων άρχισαν προκαταρκτικές εργασίες για ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Σωστά ο Καποδίστριας έθεσε τα θεμέλια από την βάση και επιμελήθηκε προσωπικά την προστασία των ορφανών παιδιών.

Στις 8/10/1828 θεμελιώθηκε ο ναός και το κτήριο του Ορφανοτροφείου της Αίγινας, που εγκαινιάστηκε στις 6/4/1829 και φιλοξενούσε περίπου 600 παιδιά. Επιπλέον, στο Ορφανοτροφείο ιδρύθηκε και το «Πρότυπον Σχολείον», το οποίο είχε σκοπό την μόρφωση δασκάλων που θα στελέχωναν τα αλληλοδιδακτικά σχολεία. Επίσης, ιδρύθηκε το Κεντρικό Σχολείο που σκοπό είχε την μόρφωση των νέων που θα ήθελαν να ακολουθήσουν Πανεπιστημιακές Σπουδές. Μετά την δολοφονία του Καποδίστρια το Ορφανοτροφείο αντιμετώπιζε τεράστια προβλήματα λόγω της αδιαφορίας της πολιτείας. Τέλος, στην Αίγινα ιδρύθηκε η Εθνική Τυπογραφία.

Η αλληλοδιδακτική μέθοδος χρησιμοποιήθηκε από τα μέσα του 17^ου αιώνα και τελειοποιήθηκε τον 18^ο αιώνα στην Γαλλία του Sarazin. Ονομάστηκε έτσι για το λόγο ότι με την καθοδήγηση του δασκάλου χρησιμοποιούνταν οι καλύτεροι μαθητές για να διδάσκουν τους υπόλοιπους μαθητές στις μικρότερες τάξεις. Η αλληλοδιδακτική εισήχθη στην Ελλάδα επίσημα από τον Ιωάννη Κοκκώνη στα χρόνια του Καποδίστρια, ο οποίος και μετέφρασε το 1830 τον οδηγό της αλληλοδιδακτικής μεθόδου του Σαραζίν.

Σχολεία ιδρύθηκαν στο Ναύπλιο, στο Άργος, στην Τρίπολη, στην Αθήνα, στην Αίγινα, στον Πόρο, στην Ύδρα, στο Γαλαξείδι, στην Ναύπακτο, στη Μεθώνη, στα Φιλιατρά, στην Πάτρα, στα Καλάβρυτα, στη Σκιάθο, στη Σύρο, στη Αμοργόκαι σε πολλές άλλες πόλεις και νησιά.

Ο Καποδίστριας περιέγραψε τους στόχους του εκπαιδευτικού του προγράμματος, προς την Δ Εθνική Συνέλευση στις 30/7/1829 προτείνοντας τα εξής:

·         Βελτίωση της κατάστασης της εκκλησίας και του κλήρου για το καλό της παιδείας,

·         Οικονομική ενίσχυση του Ορφανοτροφείου της Αίγινας,

·         Ενθάρρυνση αλληλοδιδακτικών σχολείων και ανωτέρων, «Τυπικών» Σχολείων,

·         Ανάπτυξη του κεντρικού Πολεμικού Σχολείου και ίδρυση Ναυτικού,

·         Οργάνωση Σχολείων «Ανωτέρας τάξεως» για κληρικούς, κρατικούς λειτουργούς και επιστήμονες,

·         Αξιοποίηση για τα παραπάνω των εθνικών κληροδοτημάτων, των μοναστηριών και εκκλησιαστικών πόρων.

Με την ίδρυση της Γραμματείας εκκλησιαστικών πραγμάτων (1829) συντάχθηκαν κατάλογοι σχολείων, δασκάλων, μαθητών και μαθημάτων και συγκροτήθηκαν επιτροπές για την σύνταξη των βιβλίων. Οι δάσκαλοι διορίζονταν πλέον από το Υπουργείο παιδείας.

Στη θέση των «ελληνικών» σχολείων που λειτουργούσαν την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ιδρύθηκαν τα «προκαταρκτικά». Τα σχολεία αυτά ήταν τριετούς φοίτησης, ανήκαν στη μέση εκπαίδευση και είχαν σκοπό να προετοιμάσουν τους πρωτοβάθμιους δασκάλους της αλληλοδιδακτικής μεθόδου, καθώς και όσους ήθελαν να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Ωστόσο, δεν ίδρυσε πανεπιστήμιο, καθώς θεωρούσε ότι έπρεπε να υπάρξουν πρώτα απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης.

Συνολικά στις αρχές του 1831 λειτούργησαν 121 δημόσια σχολεία σε πολλές πόλεις και κωμοπόλεις με 9.246 μαθητές, ενώ σε ιδιώτες δασκάλους σπούδαζαν πάνω από 5.000 μαθητές.

Αξιοσημείωτο είναι ότι μετά τον θάνατο του Καποδίστρια στη μνήμη του το Πανεπιστήμιο Αθηνών πήρε το όνομά του και ονομάστηκε Καποδιστριακό.

 

 

ΣΤΡΑΤΟΣ

Η συμβολή του Καποδίστρια στην επιτυχία έκβαση του ένοπλου αγώνα κατόπιν των αλλεπάλληλων λαθών του, υποτίθεται, ειδικών «στρατιωτικών» ήταν ανεκτίμητη.

Η στρατηγική του Καποδίστρια σε θέματα πολέμου δεν ήταν οι κατά μέτωπων επίθεση του στρατού κατά των ισχυρών δυνάμεων του εχθρού και των οχυρών του θέσεων, αλλά προτιμούσε με τις κατάλληλες κινήσεις να επιτυγχάνεται η προσβολή των μετώπισθεν του εχθρού, η κατάληψη ασφαλών θέσεων, η επίθεση κατά μεμονωμένων τμημάτων του εχθρού και τέλος η αποσκοπή των γραμμών ανεφοδιασμού.

Ο Καποδίστριας φρόντισε να εξασφαλίσει τη γενική διεύθυνση του πολέμου μέσω μιας κεντρικής ηγεσίας η οποία καθόρισε τους αντικειμενικούς σκοπούς του πολέμου, τις απαραίτητες στρατιωτικές επιχειρήσεις, την αξιολόγηση των συμβουλών των ξένων όσον αφορά τις πολεμικές επιχειρήσεις, είχε την υπεύθυνη παρακολούθηση των πολεμικών στρατιωτικών μέσων για τις πολεμικές επιχειρήσεις.

Ίδρυσε στο Γενικό Φροντιστήριο στο οποίο του ανατέθηκαν συν τω χρόνω καθήκοντα Γενικού Στρατηγείου και εξέδωσε ψήφισμα για τον κανονισμό της στρατολογίας.

Ο Καποδίστριας είχε στόχο την οργάνωση του στρατού, και αντιμετώπισε δύο σημαντικά προβλήματα. Ποιά πρέπει να είναι η μορφή και η διάρθρωση των βασικών μονάδων, και ποιοι στρατιωτικοί θα την στελεχώσουν. Για την επίλυση αυτών των προβλημάτων ο Καποδίστριας οργάνωσε και τον άτακτο και τον τακτικό στρατό.

Καταρχήν χώρισε τον στρατό σε τρεις κύριες στρατιωτικές περιφέρειες: την περιφέρεια Πελοποννήσου με αρχηγό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, την περιφέρεια Ανατολικής Ελλάδος με αρχηγό τον Δημήτριο Υψηλάντη και την περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος με αρχηγό τον στρατηγό Ρίτσαρντ Τσώρτς.

Ο στόλος χωρίστηκε σε τέσσερις μοίρες: την Μοίρα του Αιγαίου (περιλαμβανομένης και της Ηπειρωτικής Ελλάδας) με αρχηγό τον Ανδρέα Μιαούλη, την μοίρα Ακτών Μεσσηνίας με αρχηγό τον Γεώργιο Σαχτούρη, την Μοίρα του Ευβοϊκού με αρχηγό τον Γεώργιο Σαχίνη, την Μοίρα της Δυτικής Ελλάδος με αρχηγό τον Άγγλο πλοίαρχο Φρανκ Άστιγξ. Αρχηγός του στόλου των πυρπολικών ήταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης με υπαγωγή του στη μοίρα του Αιγαίου.

Ο άτακτος στρατός οργανώθηκε με το να καθοριστεί η χιλιαρχία ως ανώτερη και βασική μονάδα η οποία περιλάμβανε δύο πεντακοσιαρχίες. (Κατά άλλη άποψη ο θεσμός των χιλιαρχιών δεν υπήρξε επιτυχής διότι θα έπρεπε να προτιμηθούν μικρότερες μονάδες. Συνολικά οργανώθηκαν οκτώ χιλιαρχίες στις οποίες προβλέφθηκε σε κάθε μονάδα η ύπαρξη ιερέως, ιατρού και υπασπιστού και λοιπού προσωπικού. Οι στρατιώτες συνειδητοποίησαν ότι ήταν στρατιώτες της πατρίδος και όχι του αρχηγού που όλο τον προηγούμενο καιρό ακολουθούσαν. Οι ισχυροί δεσμοί μεταξύ των αρχηγών ,που τοποθέτησε, και των ανδρών τους δεν διαταράχτηκαν γιατί επέλεξε στρατιωτικούς αναγνωρισμένους από τους Έλληνες ή γνωστούς Φιλέλληνες.

Ο τακτικός στρατός αποτελούνταν  από δύο μονάδες ιππικού τακτικού και ελαφρύ από 100 άνδρες το πρώτο και 150 το δεύτερο και ενός τάγματος πυροβολικού.

Ο Καποδίστριας έδειξε και μέσα από τον στρατιωτικό τομέα το ήθος και τις αρετές του. Μερίμνησε για την επιστροφή των «προσκυνημένων» καπετάνιων, των καπετάνιων δηλαδή που είχαν συμμαχήσει με τους Τούρκους. Φρόντισε για την πολιτισμένη και φιλάνθρωπη συμπεριφορά απέναντι στους αιχμαλώτους και στα γυναικόπαιδα του εχθρού. Ο Υψηλάντης μάλιστα έφτασε στο σημείο να απελευθερώσει τους αιχμαλώτους με την υπόσχεση ότι δεν θα λάβουν όπλα κατά των Ελλήνων και ο Κυβερνήτης τον συνεχάρη γι’ αυτό.

Η επιτυχία του ήταν αδιαμφισβήτητα πολύ μεγάλη. Κατάφερε την εκκένωση της Πελοποννήσου από τις δυνάμεις του Ιμπραήμ. Πέτυχε την απελευθέρωση της Δόμβραινας, της Χώστιας, της Αράχωβας, του Στεβενίκου, του Διστόμου, της Γρανίτσας, της Λεβαδείας, των Σαλώνων, του Καρπενησίου, της Βόνιτσας, του Ρίου, της Ναυπάκτου, του Μεσολογγίου και πολλών άλλων πόλεων. Έτσι, επιτεύχθηκε η απελευθέρωση όλης της Στερεάς Ελλάδος έως τη συνοριακή γραμμή Κόλπου Άρτης – Κόλπου Βόλου που επιβλήθηκε τελικώς και ως συνοριακη γραμμή του Ελληνικού κράτους.

Τίμησε τους αγωνιστές και καθιέρωσε ως τιμητική διάκριση το πρώτο ελληνικό Τάγμα Αριστείας, κατά τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών κρατών, για την έκφραση ευγνωμοσύνης του έθνους προς αυτούς οι οποίοι συνέδραμαν ενεργά την απελευθέρωση. Το πρώτο ελληνικό Τάγμα Αριστείας φέρει το όνομα του Σωτήρος για να ανακαλεί στη μνήμη, ότι με τη θεία του συμπαράσταση πραγματοποιήθηκε η ελληνική παλιγεννεσία.

Ιδρύθηκε η πρώτη ελληνική σχολή των Ευελπίδων στο Ναύπλιο την 1^η  Ιουλίου 1828. Ως πρότυπο έθεσε την Γαλλική Πολυτεχνική Σχολή (École Polytechnique), δημιούργημα του Ναπολέοντα. Ανέθεσε την εποπτεία της συγκρότησης και οργάνωσης στον Βαυαρό Συνταγματάρχη Κάρλ Βέλχελμ Φόν Χάιντεκ, ο οποίος ήταν εκείνη την εποχή διευθυντής του τακτικού στρατού. Ο ίδιος ο Καποδίστριας ονόμασε τους 5 πρώτους μαθητές «Ευέλπιδες».

Η σχολή ιδρύεται στο Ναύπλιο με προσωρινό τίτλο «Λόχος των προγυμναστών», ενώ η διεύθυνσή της ανατίθεται στον Ιταλό υπολοχαγό Ρομίλο ντε Σαντέλι, ο οποίος όμως αποδείχθηκε ανεπαρκής για ένα τέτοιο εγχείρημα. Έτσι, την ίδια χρονιά ο Καποδίστριας τον αντικαθιστά με τον Γάλλο λοχαγό του Πυροβολικού Ανρί Πωζιέ. Οι πρώτοι οκτώ Ανθυπολοχαγοί Πυροβολικού αποφοίτησαν το 1831, στους οποίους φόρεσε τις επωμίδες ο ίδιος ο Καποδίστριας. Το 1831 ο Καποδίστριας διορίζει στην θέση του διευθυντή της Σχολής τον Ρώσο Αντισυνταγματάρχη Πυροβολικού Νικόλαο Ραϊκόφ.

Στόχος της κυβέρνησης ήταν η σχολή να εκπαιδεύσει δημόσιους μηχανικούς οι οποίοι θα αναλάμβαναν κρατικά τεχνικά έργα και στην συνέχεια έργα για την οχύρωση της χώρας. Η διάρκεια της εκπαίδευσης καθορίστηκε στα 3 έτη. Το 1834 τα έτη σπουδών αυξήθηκαν στα 8 και προστέθηκαν περισσότερα μαθήματα, εισάγονται δε μαθητές ηλικίας από 12 ετών.

 Ιδιαιτερότητα της σχολής αυτής ήταν ότι εκτός των άλλων μαθημάτων διδασκόταν και ήθος στους φοιτήσαντες. Αξιοσημείωτο είναι ότι στη σχολή γίνονταν δεκτοί οι άριστοι μαθητές και όχι κατά ανάγκη τα παιδιά των αριστοκρατικών οικογενειών. Η φροντίδα για την θρησκευτική αγωγή των Ευελπίδων ήταν χαρακτηριστική και περιελάμβανε καθημερινή προσευχή των μαθητών, υποχρεωτικό εκκλησιασμό τις Κυριακές και τις εορτές, πιστή τήρηση των ιερών κανόνων της εκκλησίας στα θέματα της νηστείας, εξομολόγησης και Θείας Κοινωνίας. Καθώς και διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών και του μαθήματος της εκκλησιαστικής ιστορίας.    

Τέλος το 1829 ο κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας ανήγειρε στην Ακροναυπλία μεγάλο στρατώνα, καθώς και στρατιωτικό νοσοκομείο.

Το 1926 μεταφέρθηκαν από το Παλαμήδι στην Ακροναυπλία οι περιβόητες φυλακές της που στεγάστηκαν στο στρατώνα του Καποδίστρια. Το 1937 οι φυλακές Ακροναυπλία έγιναν  και πολιτικές, οι οποίες λειτούργησαν εκεί μέχρι περίπου το 1930.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΝΟΙΑ

·         ΥΓΕΙΑ

Ο Καποδίστριας έχοντας σπουδάσει την ιατρική επιστήμη οργάνωσε τον τομέα της υγείας και δημιούργησε το πρώτο σύγχρονο λοιμοκαθαρτήριο για τις κοινότητες που πλήττονταν από επιδημίες, όπως τύφο, ελεονοσία, δυσεντερία. Έτσι κατόρθωσε και αντιμετώπισε με επιτυχία την πανώλη που έπληξε το Ναύπλιο, Σπέτσες και την Ύδρα, λαμβάνοντας επείγοντα και αποτελεσματικά μέτρα. Μερίμνησε και ιδρύθηκαν στον Πόρο το πρώτο Ναυτικό Νοσοκομείο (25-11-1829) με πρώτο διευθυντή τον αρχίατρο Χρονία Δροσινό το 1828 στις εγκαταστάσεις της Ιεράς Μονής Ζωοδόχου Πηγής Πόρου, το πρώτο ορφανοτροφείο του έθνους για τα ορφανά των πολεμιστών του αγώνα. Στο Μοναστήρι στεγάστηκαν 180 ορφανά και μέσα σε λίγο διάστημα έφτασαν τα 500. Ίδρυσε στην Αίγινα το ορφανοτροφείο το οποίο περιλάμβανε 12 δωμάτια προορισμένα το καθένα για 30 παιδιά, ιδρύοντας επίσης εκκλησία και νοσοκομεία.

Ίδρυσε το πρώτο προσφυγικό καταυλισμό της χώρας στον οικισμό Πρόνοια στο Ναύπλιο για να στεγάσει τους πρόσφυγες που συνέρρεαν σ’αυτό  όταν απελευθερώθηκε από τους Τούρκους.

Σκοπός του Καποδίστρια ήταν να αξιοποιήσει το ιατρικό δυναμικό, να είναι αποτελεσματική η περίθαλψη των πληγωμένων και των άλλων ασθενών αλλά και ο επισιτισμός του λαού.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας προσπάθησε να ενημερώσει τους Έλληνες και να τους μεταφέρει τις ιατρικές γνώσεις της εποχής του με όρους εκλαϊκευμένης ιατρικής για τους κινδύνους και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των μεγάλων λοιμωδών νόσων.

Δημοσίευσε ένα άρθρο «περι της ευλογιάς της θεοτικής και της δαμαλίτιδας». Παρουσίασε εισαγωγικά ως τις 4 μάστιγες της Ευρώπης, την πανώλη, την κίτρινη θέρμη, την χολέρα και την ευλογιά. Περιέγραψε την τεχνική του εμβολιασμού, τις επιπλοκές του, την κλινική εικόνα της νόσου χωρίς δαμαλισμό και τη διαδρομή του εξανθήματος μετά τον εμβολιασμό. Ο Καποδίστριας περιέγραψε πως έγινε η πρώτη αποτελεσματική εκστρατεία εμβολιασμού του νεωτέρου Ελληνικού κράτους.

Έγραψε ιατρικό άρθρο σχετικά με τον συνολικό αριθμό των εκφορητικών πόρων των ιδρωτοποιών αδένων.

Μετέφρασε το γαλλικό έργο με τον τίτλο «Ιστορία της εισδρομής της χολέρας εις την Ευρώπη» που αφορούσε τις 3 έως τότε γνωστές επιδημίες χολέρας, εξορμούμενης από Ινδία στην Ευρώπη. Στο άρθρο του τονίστηκε η μεταδοτικότητα της νόσου, η παροδική της υποχώρηση με το ψύχος και η συμβολή των μεταφερόμενων στρατευμάτων στην εξάπλωση της.

Περιέγραψε σε άρθρο τις παρατηρήσεις του για τις ευφραντικές και ιλαρυντικές ιδιότητες του πρωτοξειδίου του αζώτου το οποίο ήταν το πρώτο αναισθητικό. Από το 1844 και κατόπιν τέθηκε σε χρήση ως αναισθητικό και μάλιστα στις ΗΠΑ από έναν οδοντίατρο ονόματι Οράτιο Ουελς. Ο Καποδίστριας απασχολήθηκε από την ανακάλυψη αυτή διαισθανόμενος το μέλλον της.

Τέλος έγραψε ένα άρθρο το Σεπτέμβριο του 1831 με τίτλο «περί της του ανθρώπου και τον λοιπών ζώων διαφοράς». Αναφέρθηκε σε ανατομικές και φυσιολογικές διαφορές ανθρώπου-πιθήκου, και τόνισε ότι ο άνθρωπος είναι το τελειότερο δημιούργημα του Θεού. Αναφέρθηκε ακόμα στα πλεονεκτήματα του ανθρώπου, δηλαδή στην όρθια θέση και το ορθό βάδισμα , στην κατασκευή της σπονδυλικής στήλης και των κάτω άκρων, στην θέση των αισθητηρίων και την χρήση των άνω άκρων και ιδιαίτερα του αντίχειρα.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας ως Κυβερνήτης και σπουδαίος γιατρός της χειρουργικής έλαβε ιδιαίτερα μέτρα στο Ναύπλιο για την υγεία  των κατοίκων, με την αναδιοργάνωσή του Εθνικού Νοσοκομείου το 1828 για τους πολίτες, το οποίο λειτούργησε από το 1823, που βρισκόταν στα δυτικά της πόλης, στη σημερινή πλατεία Νοσοκομείου του Ψαρομαχαλά.

 

·         ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΙΑ

Κατά την περίοδο της επανάστασης δεν υπήρχε οργανωμένη επιμελητεία για την περίθαλψη των πληγωμένων αγωνιστών. Ήταν φρικτά τα «μαρτύρια» τους στα πεδία των μαχών. Η επιβίωση τους τις περισσότερες φορές ήταν θέμα τύχης. Μεγάλες ήταν οι ελλείψεις ιατρικού προσωπικού, εργαλείων και του αναγκαίου ιατροφαρμακευτικού υλικού.

Κατά την Καποδιστριακή περίοδο καταβάλλονται προσπάθειες και για την βελτίωση της φαρμακοποιίας. Αν και το ιατρικό επάγγελμα επηρεάστηκε από τις επιστημονικές επιτεύξεις και ο εμπειρικός βοτανιστής αρχίζει να γίνεται φαρμακοποιός, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη βρίσκεται σε νηπιακή κατάσταση. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι επαφίεται στην ιδιωτική πρωτοβουλία όχι μόνο η Παρασκευή φαρμακευτικών σκευασμάτων για την προάσπιση της δημόσιας υγείας αλλά και η εκπαίδευση όσων ενδιαφέρονται να ασκήσουν «την φαρμακευτικήν τέχνην». Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ως κυβερνήτης και γιατρός, αποβλέποντας στην πρόσληψη των ασθενειών που μάστιζαν τους κατοίκους της χώρας και γενικότερα στην βελτίωση της δημόσιας υγείας, φρόντιζε για την εκπαίδευση τροφίμων του Ορφανοτροφείου της Αίγινας σε σχετικά επαγγέλματα.

 

·         ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΝΟΜΟΙ ΓΙΑ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Η πρώτη αναφορά στην ιστορία της Ελλάδας για συνταξιοδοτικό δικαίωμα γίνεται το 1827, στο ψήφισμα της εθνικής συνέλευσης της Τροιζήνας. Το 1828, με απόφαση του πρωθυπουργού Ιωάννη Καποδίστρια δίνονται οι πρώτες συντάξεις σε στρατιωτικούς, σε χήρες στρατιωτικών με το μισό της σύνταξης ενώ με το ίδιο ποσό συνταξιοδοτούνται και τα ορφανά των αγωνιστών μέχρι το 16^ο έτος της ηλικίας τους.

Το 1856 η  Κυβέρνηση επιχειρεί ναι εισάγει τον συνταξιοδοτικό θεσμό αλλά αποτυγχάνει. Πέντε χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 1861 ψηφίζεται τελικά ο νόμος «περί συντάξεως των πολιτικών υπαλλήλων» που περιελάμβανε δημοσίους υπαλλήλους οι οποίοι δικαιούνταν σύνταξη μετά από 25 χρόνια υπηρεσίας. Το δικαίωμα μεταβιβαζόταν σε περίπτωση θανάτου στη χήρα και στα παιδιά. Η εισφορά του εργαζομένου ήταν το 5% του μισθού του ενώ ο νόμος εισήγαγε για πρώτη φορά στην Ελλάδα και την αναπηρική σύνταξη για όσους λόγω νόσου ή ατυχήματος δεν μπορούσαν αν εργαστούν.

Οι πρώτοι άμεσα ευνοημένοι ήταν δάσκαλοι, δικαστές, ναυτικοί, υπάλληλοι της Εθνικής Τράπεζας, εργαζόμενοι στα μεταλλεία κ.α.