Η εξωστρέφεια των Κυψελίδων Κορινθίων (657-582 π.Χ.)

Αφορμή γι’ αυτό το κείμενο αποτέλεσε η εύρεση ενός κολοσσιαίου αγάλματος ύψους 8,00 μ. από χαλαζίτη στη σημερινή θέση Ματαρέγια Καΐρου της Αιγύπτου (Αρχαία Ηλιούπολη) στις 09/03/2017.

Αρχικά θεωρήθηκε ότι απεικόνιζε τον Φαραώ Ραμσή Β'. Τελικά είναι βέβαιο ότι πρόκειται για άγαλμα του Φαραώ Ψαμμήτιχου Α'. Τούτο προέκυψε από ένα από τα πέντε ονόματα του Ψαμμήτιχου που βρέθηκαν χαραγμένα σε ιερογλυφική γραφή στο κάτω μέρος του αγάλματος, το οποίο είναι ηλικίας περίπου 2.500 ετών.

Ο Ψαμμήτιχος ο Α' είναι ο πρώτος Φαραώ της 26^ης Δυναστείας, ο οποίος ενοποίησε την Αίγυπτο σε ενιαίο βασίλειο μετά τον κατακερματισμό της που είχε προκληθεί από την κατάκτηση των Ασσυρίων (675-671 π.Χ.).

Είχε προηγηθεί η νίκη αυτού στους Ασσύριους (656 π.Χ.) στην οποία σημαντική συμμετοχή είχαν οι Έλληνες μισθοφόροι.

Κυβέρνησε το διάστημα 664-610 π.Χ., ο πρώτος από τους τρείς Φαραώ της Σαϊτικής Δυναστείας της Αιγύπτου, της τελευταίας Δυναστείας προτού η Αίγυπτος πέσει στα χέρια των Περσών (525 π.Χ.) και του οποίου η γενιά ήταν συνδεδεμένη με την Κόρινθο.

Η Κόρινθος είχε αναπτύξει πολλαπλές σχέσεις με την Αίγυπτο από την εποχή των Βακχιάδων (926-657 π.Χ.). Οι σχέσεις αυτές ενισχύθηκαν και διευρύνθηκαν από τους επόμενους τυράννους της Κορίνθου, του γένους των Κυψελίδων (657-582 π.Χ.) και ειδικά από τον Περίανδρο (668-585 π.Χ.) με όλους τους Φαραώ της 26^ης Δυναστείας.

Αυτές δεν περιορίσθηκαν σε ναυτικές, εμπορικές και γενικότερα οικονομικές σχέσεις, αλλά επεκτάθηκαν και σε κοινωνικές.

Ο αδερφός του Περίανδρου Γόργος είχε παντρευτεί την κόρη του Φαραώ Ψαμμήτιχου ως επιβεβαίωση καλών σχέσεων. Μαζί απέκτησαν έναν υιό τον οποίο ονόμασαν Ψαμμήτιχο. Με αυτό το όνομα ο υιός αυτός κυβέρνησε την Κόρινθο, μετά τον θάνατο του Περίανδρου (585 π.Χ.), μια και αυτός δεν είχε πλέον διάδοχους και τα δύο παιδιά του είχαν πεθάνει ή φονευθεί. Βασίλευσε ως Τύραννος για τρία (3) χρόνια (585-582 π.Χ.) έως ότου οι Βακχιάδες τον σκότωσαν και κατέλαβαν πάλι την εξουσία.

Μετά από Τυραννία των Κυψελίδων επί 75 χρόνια, το γένος των Βακχιάδων ανήλθε πάλι στην εξουσία. Πολλές κοινωνικές σχέσεις μεταξύ Κορίνθου και Αιγύπτου αποκαλύπτονται στο έργο του Πλούταρχου (45-120 μ.Χ.) «Των Επτά Σοφών Συμπόσιο». Αυτό γράφτηκε επτά (7) περίπου αιώνες μετά την εποχή που έλαβε χώρα το Συμπόσιο στο λιμάνι του Λεχαίου, περίπου στο τέλος του 7^ου π.Χ. αιώνα ή στις αρχές του 6^ου π.Χ. αιώνα. Αποκαλύπτει, έστω και ετεροχρονισμένα, πολλές από τις καταστάσεις που υπήρχαν την εποχή της συγγραφής του.

Από τον Τύραννο Περίανδρο προσκλήθηκαν οι έξι (6) Σοφοί της εποχής του, που μαζί με τον ίδιο απετέλεσαν τα επτά (7) κύρια μέλη του Συμποσίου. Στόχος ήταν η πολιτική, ποιο είναι το άριστο πολίτευμα το Μοναρχικό ή Δημοκρατικό και ποιο καθιστά τους ανθρώπους ευτυχείς ως πολίτες και ως πρόσωπα. Μεταξύ των παρευρισκομένων ήταν και ο Αιγύπτιος Νειλόξενος, από τη Ναύκρατη, φίλος του Θαλή και του Σόλωνα, μέλη και αυτοί του Συμποσίου. Φαίνεται ότι είχαν γνωριστεί κατά την παραμονή των δύο Σοφών στην Αίγυπτο. Η Ναύκρατις είχε ιδρυθεί από Μιλήσιους μισθοφόρους που τους είχε εγκαταστήσει στην περιοχή αυτή ο Ψαμμήτιχος Α'. Είχε ειδικά προνόμια στην εισαγωγή ελληνικών προϊόντων ως μοναδική νόμιμη πύλη της Αιγύπτου για το εμπόριο, με δυνατότητα αυτοδιοίκησης και με λατρεία ελληνικών θεοτήτων.

Ο Νειλόξενος μετέφερε επιστολή του Φαραώ Αμάσιδος προς το Σοφό Βίαντα, ο οποίος ήταν προσκεκλημένος και αυτός στο Συμπόσιο. Η επιστολή αυτή διαβάστηκε στο Συμπόσιο και ζητούσε από τον Βίαντα να τον βοηθήσει σε αίτημα που περιείχε.

Η επιστολή επιβεβαιώνει τις καλές σχέσεις μεταξύ Κορίνθου και Αιγύπτου και την αναγνώριση των ελλήνων Σοφών εκ μέρους του Αιγύπτιου Φαραώ.

Άλλη επιστολή, ο ίδιος ο Φαραώ Άμασις, είχε στείλει στον Τύραννο Πολυκράτη της Σάμου με διαφορετικό περιεχόμενο. Ο ιστορικός Ηρόδοτος, στα βιβλία ΙΙ & ΙΙΙ της ιστορίας του, αναφέρει πολλά στοιχεία ποικίλλων σχέσεων Ελλάδας και Αιγύπτου και την συμμετοχή Ελλήνων στην υπηρεσία του Φαραώ. Τα ανωτέρω δεικνύουν τις στενές σχέσεις και είναι εκφράσεις των αποτελεσμάτων της εξωστρέφειας της Δωρικής Κορίνθου.

Αξιοποιώντας τη μοναδική θέση, μεταξύ δύο θαλασσών, μεταξύ δύο κατευθύνσεων Δύση και Ανατολή εφάρμοσε αντίστοιχες πολιτικές για την μετατροπή της οικονομίας της από γεωργική-αγροτική σε εμποροναυτική-βιοτεχνική.

Σ’ αυτή την πολιτική, η εξωστρέφεια υπήρξε σημαντικό εργαλείο.

Εάν χρησιμοποιήσουμε δεδομένα και όρους της σημερινής δημόσιας Οικονομίας, μπορούμε να διατυπώσουμε, ότι ο πρωταρχικός ρόλος στην άσκηση δημοσιονομικής πολιτικής ήταν η ανάπτυξη της πόλεως-κράτους σ’ όλους τους τομείς.

Ανάπτυξη η οποία μεγεθύνθηκε και επιταχύνθηκε από την εξωτερική οικονομική πολιτική και εξωστρέφεια. Πληθωρική και σε ποιότητα και σε ποσότητα υπήρξε η παραγωγική διαδικασία με αντίστοιχη ευρύτητα εξαγωγών (εξωστρέφεια).

Ανάπτυξη στο εμπόριο, στη ναυτιλία, στη βιοτεχνία, στις τέχνες, στην κεραμική, στα οικοδομικά υλικά, στην ταπητουργία, στην μυροποιία, στη βυρσοδεψία, στην υφαντουργία, στην τορευτική, στην αρωματοποιία. Η ίδρυση εργαστηρίων για την παραγωγή νέων ειδών και της επινόησης νέων τεχνικών, κατέστησε τα προϊόντα πιο ειδικά, πιο εξεζητημένα και πιο προσφιλή σ’ όλο τον κόσμο (καινοτόμες δράσεις).

Και είναι λογικό έστω και αν η αύξηση του εμπορίου αυτή καθ' εαυτή δεν ήταν η κύρια αιτία ανάπτυξης, εντούτοις ενίσχυσε τη ντόπια παραγωγή σε όλα τα προϊόντα, απασχόλησε περισσότερους και ειδικευμένους εργαζομένους, επεκτάθηκε σε νέες δραστηριότητες και προϊόντα. Και είναι ακόμα λογικό από το εμπόριο να προήλθε μια νέα οικονομική "δύναμη" εμπόρων, εφοπλιστών και βιοτεχνών παρά την απόλυτη εξουσία και έλεγχο των τυράννων και τη συγκέντρωση σε αυτούς του πλούτου, μέσω των μονοπωλίων και της μεγάλης εξουσίας που είχαν.

Η ναυπηγική με την κατασκευή της πρώτης τριήρους αλλά και πολλών άλλων πολεμικών και εμπορικών πλοίων που κατασκευάζονταν στα ναυπηγεία της Κορίνθου έφεραν νέες παραγγελίες, νέους αγοραστές, νέες αγορές και πολλούς ναυτιλλομένους (μεγέθυνση οικονομίας).

Η αρχιτεκτονική άνθισε, ο κορινθιακός ρυθμός έγινε είδος πρωτοτυπίας, πλούτου και εξαγώγιμο είδος. Εδώ βρήκε εφαρμογή ο πρώτος ναός και αναπτύχθηκε σε τέλεια μορφή η ναοδομία. Καλλιεργήθηκαν οι τέχνες, τα γράμματα.

Τα μεγάλα έργα της εποχής αυτής, το λιμάνι Λεχαίου, το λιμάνι Κεγχρεών και ο Δίολκος εξασφάλισαν την εργασία και έφεραν πλούτο. Η κατασκευή των μεγάλων έργων αποτελεί πρόδρομο της σημερινής πολιτικής για την απασχόληση και την καταπολέμηση της ανεργίας.

Γενικά η οικονομική πολιτική της εποχής της Τυραννίας των Κυψελίδων ακολουθούσε ό,τι αργότερα διετύπωσε ο Ξενοφών τον 4^ο π.Χ. αιώνα:

«Ότι τα υγιή οικονομικά κάνουν την καλή πολιτική».

«Ἡ ἐπαρκεῖς προσόδους ἔχουσα πόλις καθίσταται οὔ μόνον εὑπότερα, αλλά καί εὑπολεμικώτερα καί εὑπειθέστερα και ἐντατικώτερα».

Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου

Εντεταλμένος Σύμβουλος Πελοποννήσου

Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Σημείωση: Οι φωτογραφίες των δύο ειδωλίων είναι ευγενική προσφορά της Αμερικάνικης Σχολής Κλασικών Σπουδών (Α.Σ.Κ.Σ.) Κόρινθος, την οποία ιδιαιτέρως ευχαριστώ.

Ø http://corinth.ascsa.net/id/corinth/object/mf%201974%2075?q=egyptian&t=&v=icons&sort=&s=1

Ø http://corinth.ascsa.net/id/corinth/object/mf%2011566?q=faience&t=&v=icons&sort=&s=50