Η σχέση της Περιφέρειας Πελοποννήσου με το διάστημα

Η Περιφέρεια Πελοποννήσου από το καλοκαίρι του 2014 μετά από πρωτοβουλίες, προσωπικές επαφές και τελικά την επίσκεψη του ίδιου του Περιφερειάρχη της κ. Πέτρου Τατούλη στο Βέλγιο, εκπροσωπεί επισήμως την Ελλάδα στο πλέον διεθνώς αναγνωρισμένο κέντρο αεροδιαστημικής έρευνας στην Ευρώπη, που τελεί υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ, το Von Karman Institute for Fluid Dynamics στις Βρυξέλες (https://www.vki.ac.be).

Από τη σημαντική συνεργασία αυτή της Περιφέρειας Πελοποννήσου η χώρα μας ωφελείται πολλαπλά. Η συμμετοχή της Ελλάδος στο διεθνές αυτό Ινστιτούτο παρέχει δυνατότητες σε ευέλπιδες της νέας γενιάς να αποκτήσουν τεχνολογική εξωστρέφεια σε τομείς αιχμής που στην χώρα μας είναι ανύπαρκτοι ή ακόμα βρίσκονται σε υποτυπώδες αναπτυξιακό στάδιο.

Δίνεται έτσι η ευκαιρία σε φοιτητές από όλη την χώρα να ενταχθούν σε μεταπτυχιακά προγράμματα για την εκμάθηση της τεχνολογίας της αεροδιαστημικής,  μέσα σε ένα μοναδικό πανευρωπαϊκό μαθησιακό περιβάλλον αριστείας. 

Επιπλέον, υπό τη στενή συνεργασία και την επίβλεψη από τους έμπειρους καθηγητές τους στο Ινστιτούτο παρέχεται η δυνατότητα για πρωτοποριακή έρευνα με την χρήση των μοναδικών στον κόσμο πειραματικών εργαστηριακών διατάξεων που είναι εγκατεστημένα στα εργαστήρια  προηγμένης αεροδιαστημικής τεχνολογίας του Ινστιτούτου.

Με δεδομένη λοιπόν τη στρατηγική και γεωπολιτικά κρίσιμη θέση της Πελοποννήσου στη Μεσόγειο επιδιώκονται δράσεις με πολλαπλασιαστικές συνέργειες,  για να αποτελέσουν την απαρχή της ανάπτυξης του τομέα της έρευνας στη αεροδιαστημική επιστήμη στην Πελοπόννησο και στη χώρα.

Οι ισχυρές αυτές διεθνείς συνεργασίες δημιουργούν το  συγκριτικό πλεονέκτημα για την Πελοπόννησο, για να αναπτύξει τη στρατηγική της κατεύθυνση και να δημιουργήσει σημαντικό πυλώνα έρευνας και καινοτομίας, για τη χώρα, κατά το Ευρωπαϊκό τεχνολογικό γίγνεσθαι.                     

Μια πολύ σημαντική πολλά υποσχόμενη τεχνολογία που έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια λόγω της ραγδαίας προόδου που επιτυγχάνεται στην σμίκρυνση των μικροηλεκτρονικών και που έχει σημαντικές εφαρμογές στην αεροδιαστημική και είναι αυτή της τεχνολογίας των μικροδορυφόρων, που εν δυνάμει μπορεί να αλλάξει άρδην τα δεδομένα στον χώρο αυτό λόγω της σημαντικής μείωσης του υφιστάμενου κόστους πρόσβασης στο διάστημα για εφαρμογές δορυφόρων.                        

 Το Von Karman Institute τα τελευταία 8 χρόνια έχει υπό την αιγίδα του σε αυτό τον τομέα το πολυδιαφημισμένο διεθνές project  QB50 (https://www.qb50.eu).. 

Αυτό αποτελείται από μια συστοιχεία μικροδορυφόρων που σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν από φοιτητές πανεπιστημίων σε 23 διαφορετικές χώρες του κόσμου, υπό τον γενικό συντονισμό του  Von Karman Institute.                        

Οι μικροδορυφόροι αυτοί, cubesats όπως εν συντομία ονομάζονται, θα αναπτυχθούν σαν ομάδα επικοινωνιακά δικτυωμένοι μεταξύ τους για να κάνουν μετρήσεις στην «άγνωστη και ανεξευρεύνητη μέχρι τώρα» ζώνη της θερμόσφαιρας (100 km με 1000 km) για να ερευνηθεί πως τα επίπεδα ηλιακής ακτινοβολίας εκεί επηρεάζουν τις τηλεπικοινωνίες.        

Στην ομάδα αυτή επίσης συμμετέχουν και 2 μικροδορυφόροι από την χώρα μας, ένας από το Δημοκρίτειο και ένας από το Πανεπιστήμιο Πατρών.

Μετά από πολυετή και επίπονη ομαδική προσπάθεια την Τρίτη 18 Απριλίου στις 4:11 μμ ώρα Ελλάδος εκτοξεύτηκε η πρώτη ομάδα 28 μικροδορυφόρων από το Cape Canaveral στη Florida, ακριβώς όπως είχε γίνει και τον Ιούλιο του 2014 με την εκτόξευση του πρώτου Ελληνικού μικροδορυφόρου λαμδα-sat, του διακεκριμένου καθηγητή αεροδιαστημικής Περικλή Παπαδόπουλου.

Αξίζει να αναφερθεί ότι το project QB50 για το οποίο σήμερα γίνεται παγκόσμια μνεία και καλύπτεται εγκωμιαστικά από τα ΜΜΕ και σε πολλές χώρες πέραν της Ευρώπης (Κίνα, Αυστραλία) είναι της έμπνευσης του στενού σύμβουλου για θέματα αεροδιαστημικής της Περιφέρειας Πελοποννήσου του Δρ. Jean Muylaert.   

Δια της αντιπροσώπευσης της χώρας εκεί η Περιφέρεια Πελοπόννησος έχει διασυνδεθεί πλέον στενά με την πρωτοπορία της τεχνολογίας στο τομέα αυτό.

Σημαντική βοήθεια επίσης για την ενσωμάτωση στην Αμερική των μικροδορυφόρων του QB50 στον πύραυλο εκτόξευσης Atlas V rocket για να μεταφερθούν και μετέπειτα να εκτοξευτούν μέσα από το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) στο διάστημα παρείχε ο διακεκριμένος Μεσσήνιος καθηγητής αεροδιαστημικής και επί μακρόν συνεργάτης της NASA Δρ. Περικλής Παπαδόπουλος.

Ακολουθεί η ίδια η σχετική αναφορά και του ίδιου του Ινστιτούτου που μας απέστειλε για την εκτόξευση του πρώτου τμήματος της αποστολής QB50:

Successful launch of a world premiere bringing together 23 countries
under the lead of the von Karman Institute

The objective of the European project QB50 is to design and to deploy in space a network of miniaturized satellites to study the lower layers of the thermosphere. Funded by the European Union, the project implements an international Consortium led by the von Karman Institute (VKI). The first of the two rockets that will take the QB50 constellation in space lifted off with success early on Tuesday 18 April (11.11 a.m. Cape Canaveral, 5.11 p.m. Brussels).

A large portion of the QB50 constellation (28 out of 36 CubeSats) lifted off at 5.11 p.m. GMT on Tuesday April 18^th (11.11 a.m. EST, USA) from the launch Pad at Cape Canaveral in Florida. In the next days, the spacecraft will dock with the international Space Station, the 28 CubeSats should be deployed end of April. A second launch is foreseen in May with the remaining 8 CubeSats.

The CubeSats are fully functional miniaturized satellites made up of double or triple cubic units (10x10x10cm). CubeSats have a mass less than 1.33 kilograms per unit and use off-the-shelf electronic components. The nano-satellites have been designed to facilitate access to space research at lower cost.

This project represents a unique collaboration between universities and research institutes from 23 countries around the world. The project, coordinated by an international Consortium, receives funding from the European Union’s Seventh Framework Programme for Research and Technical Development*. QB50 has the objectives that include facilitating access to space for universities and research centers, performing measurements in the thermosphere, demonstrating new technologies in orbit and promoting space collaboration and science education. The QB50 CubeSats have been designed and built by a large number of young engineers, supervised by experienced staff at their universities and guided by the QB50 project through reviews and feedbacks.

The QB50 mission is a world premiere. The project is the first attempt to provide multi-point measurements of the upper layers of the atmosphere, the mid-lower thermosphere, located between 200km and 400 km altitude, through a constellation of CubeSats. This area of the thermosphere is the least explored mainly because it is difficult or risky to reach. It is too high in altitude to be reached by ground radar and small rockets and it is too low for satellites. In fact, this area is important to accurately determine the reentry trajectory of a spacecraft.

After deployment, the CubeSats of the QB50 constellation will initiate their long descent. While orbiting around the Earth several times a day, the CubeSats will take a large number of measurements of the gaseous molecules and electrical properties of the thermosphere. The data will be centralized by the von Karman Institute and will serve to better understand the relation between the Earth’s atmosphere and the Sun radiation. The results generated by the constellation will be used to validate and enhance forecasting models and improve our understanding of the physical processes taking part in the thermosphere. The CubeSats flying in the thermosphere will have a very short lifetime, between 1 to 2 years, before completely burning up in the atmosphere.

“This project is the very first international real-time coordinated study of the thermosphere phenomena. The data generated by the constellation will be unique in many ways and they will be used for many years by scientists around the world”, stressed Dr. Davide Masutti, QB50 project manager at the von Karman Institute.