Η περιοδική έκθεση «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ’21: ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ» στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης

Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) και το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (ΕΙΜ) παρουσιάζουν την περιοδική έκθεση «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ’21: ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ», στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης. Η έκθεση, που εντάσσεται στο επετειακό πρόγραμμα του ΕΙΜ «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ’21» και πραγματοποιείται στο πλαίσιο των Επετειακών Δράσεων της Τράπεζας Πειραιώς για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Η ιστορική Δημητσάνα, στην καρδιά της ορεινής Αρκαδίας, αποτέλεσε σταυροδρόμι των προσπαθειών για την απελευθέρωση της Πελοποννήσου και αποδείχθηκε ζωτικής σημασίας για τον Αγώνα του 1821. Με τα μοναστήρια της, τα σχολεία της και τη βιβλιοθήκη της, διατήρησε άσβεστη την εθνική συνείδηση και υπήρξε πατρίδα σημαντικών λογίων, ιεραρχών και πολεμιστών. Επιπλέον, η παραγωγή μπαρούτης, στην οποία η Δημητσάνα είχε παράδοση, αποδείχθηκε καθοριστική για τις προσπάθειες των εξεγερμένων σε όλον τον ελληνικό χώρο.

Η έκθεση στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης δείχνει την πορεία της Επανάστασης, φωτίζοντας πτυχές της τοπικής ιστορίας και των συνθηκών που διαμόρφωσαν κοινωνικά και πολιτικά τον Μοριά κατά τον αιώνα πριν από το 1821. Μεταξύ άλλων, παρουσιάζονται ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός, η Δημητσάνα με τις σχολές της και τις βιβλιοθήκες της, καθώς και οι ιεράρχες που φοίτησαν εδώ πριν βρεθούν να ηγούνται πνευματικά του Ελληνισμού. Επίσης, αναδεικνύονται η παραγωγή της μπαρούτης και

η στρατηγική αξία της στα χρόνια της Επανάστασης, αλλά και τα πολεμικά γεγονότα γύρω από τον πρώτο μεγάλο στόχο της Επανάστασης, την κατάληψη και τον έλεγχο της Τριπολιτσάς. Παρουσιάζονται, επίσης, οι εμφύλιες διαμάχες με τη συμμαχία Νησιωτών και Ρουμελιωτών εναντίον των Μωραϊτών, καθώς και η άμεση σχέση αυτής της σύγκρουσης με τα πλήγματα που κατάφερε στην επαναστατική προσπάθεια ο Ιμπραήμ. Η ιστορική αφήγηση ολοκληρώνεται με τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου, τη δημιουργία του νέου κράτους και την Ελληνική Πολιτεία του Ιωάννη Καποδίστρια. Η μνήμη του ’21 και η διαμόρφωση της ταυτότητας των Ελλήνων κλείνουν την έκθεση, με ιστορικές εκδόσεις και νεκρικά εκμαγεία πολεμιστών.

Ανάμεσα στα κειμήλια της έκθεσης ξεχωρίζουν προσωπικά αντικείμενα, όπλα, πορτρέτα και προτομές αρχιερέων, οπλαρχηγών και άλλων πρωταγωνιστών του Αγώνα, όπως ο Γρηγόριος Ε´, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, οι Αναγνώστης και Κανέλλος Δεληγιάννης, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Παπαφλέσσας, ο Καλλίνικος Καστόρχης, ο Νικηταράς, ο Νικόλαος Ταμπακόπουλος. Προβάλλεται, επίσης, σημαντικό αρχειακό υλικό (έγγραφα, χαλκογραφίες, επιστολές, βιβλία, κ.ά.), ενώ η έκθεση πλαισιώνεται από πρωτότυπες οπτικοακουστικές παραγωγές με θέμα την καθημερινή ζωή αγωνιστών και πολιτών, τις μάχες του Αγώνα, τη διαμόρφωση των συνόρων του ελληνικού κράτους.

Η έκθεση «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ’21: ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ», καρπός της συνεργασίας μεταξύ Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς και Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, αποτελεί «δορυφόρο» της κεντρικής έκθεσης του ΕΙΜ στην Αθήνα, στην έδρα του, στο κτήριο της Παλαιάς Βουλής. Στο πλαίσιο αυτό, έχει ήδη ανοίξει για το κοινό η έκθεση «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ’21: ΗΠΕΙΡΟΣ» (Μουσείο Αργυροτεχνίας, 29.5-29.11.2021), ενώ θα ακολουθήσει η έκθεση «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ ’21: ΧΙΟΣ» (Μουσείο Μαστίχας Χίου, 2.7-10.9.2021).

Διάρκεια έκθεσης: 11 Ιουνίου-29 Νοεμβρίου 2021

Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά, εκτός Τρίτης, 10:00-18:00 (έως 15/10), 10:00-17:00 (από 16/10)

Κλειστά: 7 Ιουλίου (τοπική εορτή), 15 Αυγούστου

Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης

Κεφαλάρι Αϊ-Γιάννη, 220 07 Δημητσάνα Τ: 27950 31630 | www.piop.gr

Εικ.1

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης (1770-1843), έργο Δ. Τσόκου © ΙΕΕΕ-ΕΙΜ

Διονύσιος Τσόκος, Ελαιογραφία σε καμβά, 1861

(ΕΙΜ 230)

Εικ.2

Επωμίδες Θεόδωρου Κολοκοτρώνη © ΙΕΕΕ-ΕΙΜ

Τις επωμίδες αυτές, όπως και την περικεφαλαία, ο Κολοκοτρώνης τις κράτησε από τη στολή αξιωματικού στο Τάγμα του Δούκα της Υόρκης, όπου είχε υπηρετήσει όταν κατέφυγε στα Επτάνησα, κάτω από τις διαταγές του Richard Church. Είναι διακοσμημένες με κεφαλή λέοντος, έμβλημα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.

Μπρούντζος, δέρμα, αρχή 19ου αι.

(ΕΙΜ 1582)

Εικ.3

Πιστόλες του Νικηταρά © ΙΕΕΕ-ΕΙΜ

Ζεύγος πιστόλες αρβανίτικου τύπου, με αργυρή διακόσμηση στην ευθύγραμμη λαβή.

Ατσάλι, ασήμι, μηχανισμός πυρόλιθου, αρχές 19ου αι.

(ΕΙΜ 1808-1809)

Εικ.4

Ρολόι Κανέλλου Δεληγιάννη © ΙΕΕΕ-ΕΙΜ

Ρολόι τσέπης τύπου «κρεμμύδι». Τα ρολόγια αυτά, δυτικής προέλευσης, αποτελούσαν πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο και ένδειξη κοινωνικού κύρους. Επενδύονταν με εξωτερικό ασημένιο κάλυμμα από ντόπιους αργυροχόους. Ο Κανέλλος απέκτησε το ρολόι στο τέλος της ζωής του.

Κατασκευαστής Edward Prior, 1860. Επίχρυσος μηχανισμός, ασήμι, ταρταρούγα.

(EIM 4974)

Εικ.5

Ζώνη Πατριάρχη Γρηγορίου Ε´ © ΙΕΕΕ-ΕΙΜ

Χρυσοκέντητο μετάξι και μπρούντζινη πόρπη με θρησκευτικές παραστάσεις, αρχές 19ου αι.

(ΕΙΜ 2150)

Εικ.6

Επιστολή Κολοκοτρώνη προς προκρίτους Δημητσάνας περί συλλογής χαρτιού για κατασκευή φυσεκιών © ΙΕΕΕ-ΕΙΜ

«...να μαζέψετε και ό,τι παλιόχαρτα ευρίσκονται εις το σχολείον εις μαθητάς και εις άλλο μέρος, διότι έχομεν έλλειψιν χαρτίου.»

Άγιος Γεώργιος, 15 Ιουλίου 1822.

(14522 ΑΙΕ ΙΕΕΕ)

Εικ. 7

Ο Δημητσανίτης Γρηγόριος Ε΄ (1745-1821) ήταν μια ισχυρή θρησκευτική και εθνική φυσιογνωμία, ηγέτης του συνόλου των ορθοδόξων ραγιάδων της Αυτοκρατορίας. Με το ξέσπασμα της Επανάστασης, υποχρεώθηκε σε αποκήρυξή της και αφορισμό των Επαναστατών. Ωστόσο, με πρόσχημα το εκπαιδευτικό έργο της Εκκλησίας, προσέφερε ηθική και οικονομική βοήθεια. Από τους φιλικούς αναφερόταν κρυπτικά ως ο «Παλαιός». Οι Οθωμανοί τον απαγχόνισαν στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου, ανήμερα το Πάσχα του 1821, εν μέσω εκτεταμένων σφαγών στην Κωνσταντινούπολη.

Ιωάννης Κόσσος, μαρμάρινη προτομή, 1863.

(ΕΙΜ 2320)

Εικ.8