Επισκεφτήκαμε, ένα γραφικό χωριουδάκι κοντά στην Τρίπολη που έχει μεγάλη παράδοση στη βιολογική καλλιέργεια της καστανιάς. Τους Αραχαμίτες Αρκαδίας. Αυτό το χωριό έκρυβε για χρόνια ένα θαυματουργό μυστικό.
Κοιμηθήκαμε στο χωριό. Ξυπνήσαμε με την ανατολή του ηλίου… Ξημερώματα συναντήσαμε τον καλλιεργητή Δημήτρη Μανιάτη και την ομάδα του. Περάσαμε μαζί τους μια ολόκληρη μέρα. Αυτή την περίοδο κάνουν την συγκομιδή των φύλλων της καστανιάς.
Χαράματα περπατήσαμε στα σοκάκια του χωριού. Εδώ, στους Αραχαμίτες, γεννήθηκε, μεγάλωσε και δουλεύει στη γη από 8 ετών. Δεν έφυγε ποτέ από τον τόπο του και τώρα έχει ένα λόγο παραπάνω να παραμείνει εκεί, αφοσιωμένος στην καλλιέργεια της καστανιάς.
Πρόσφατα η μεγαλύτερη έρευνα που έχει γίνει ποτέ στα φυσικά συστατικά, απέδειξε ότι στην Αρκαδική Καστανιά κρυβόταν για αιώνες το μυστικό της αντιγήρανσης. Η Καστανιά της Αρκαδίας ανήκει, σύμφωνα με την έρευνα, στα κορυφαία αντιοξειδωτικά φυτά παγκοσμίως.
Ειδικότερα, τα φύλλα της είναι πλούσια πηγή ευεργετικών δραστικών ουσιών, με κυριότερη αυτών τη λουπεόλη -ουσία με ισχυρή αντιρυτιδική δράση, που δεν είχε χρησιμοποιηθεί ποτέ έως σήμερα σε καλλυντικό προϊόν. Με αφορμή τη συγκεκριμένη έρευνα, η εταιρεία ΚΟΡΡΕΣ, εκ των εμπνευστών αυτής, ήρθε σε επαφή με τους καλλιεργητές της περιοχής, ώστε να προμηθευτεί υψηλής ποιότητας φύλλα Καστανιάς στο πλαίσιο ανάπτυξης της καινοτομικής σειράς Καστανιά Αρκαδική.
Το 2009, επισκέφθηκε τους Αραχαμίτες ο γεωπόνος της ΚΟΡΡΕΣ, Γιώργος Σταυρόπουλος, και κάπως έτσι ξεκίνησε η συνεργασία με τον κο Μανιάτη –μία συνεργασία βασισμένη στις αρχές της συμβολαιακής γεωργίας, η έναρξη της οποίας συνέπεσε χρονικά με μία περίοδο ιδιαίτερης σημασίας για την περιοχή.
‘Μετά τις πυρκαγιές του 2007, η περιοχή δέχτηκε μεγάλο πλήγμα’ μας λέει ο κος Μανιάτης, ενώ παράλληλα η συγκομιδή έχει ξεκινήσει και πρέπει να συντονίσει σωστά την ομάδα του, ώστε να είναι αποδοτική για να μην “μας πιάσει η μεγάλη, μεσημεριανή ζέστη”. ‘ Η χλωρίδα του χωριού και των γύρω χωριών εξαφανίστηκε σχεδόν κατά 90%. Ο Γιώργος ήρθε σε επαφή μαζί μας για να δούμε τί μπορούμε να κάνουμε για την περιοχή. Έτσι προέκυψε η συνεργασία μας. Τώρα έχουμε ορθοποδήσει, αλλά, αν ποτέ ξανασυμβεί, η περιοχή θα καταστραφεί.’
Μία από τις βασικές καστανοπαραγωγικές περιοχές της Ελλάδας
Η Αρκαδία αποτελεί τον ιδανικό τόπο για τη βιολογικά πιστοποιημένη καλλιέργεια της καστανιάς, χάρη στο ορεινό ανάγλυφο του νομού, τις πλούσιες δασικές εκτάσεις, αλλά και τις ευνοϊκές εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες.
“Κληρονόμησα τις καστανιές από τον πατέρα μου. Αλλά δουλεύω στα κτήματα από 8 χρονών. Καθαρίζαμε τα δέντρα, μαζεύαμε τα κάστανα. Όχι μόνο εγώ, όλοι οι συγχωριανοί μου, όλες οι οικογένειες», αναφέρει ο κύριος Δημήτρης.
«Η μητέρα μου, 76 χρονών σήμερα, και σταμάτησε μόλις πριν λίγα χρόνια να δουλεύει στα κτήματα. 40 στρέμματα, 1000 κιλά κάστανα. Αυτή, να έχεις στο νου σου, είναι περίπου η απόδοση”, μας λέει χαμογελώντας.
“Αλλά πρέπει να έχεις υπομονή”, συνεχίζει. “Τις καστανιές τις φυτεύεις, τις φροντίζεις, και καρπό θα πάρεις 7-8 χρόνια μετά. Θέλουν πολύ φροντίδα – η λειψυδρία, η μόλυνση του περιβάλλοντος είναι παράγοντες που έχουν επηρεάσει τρομερά την καλλιέργεια. Έχουν αλλάξει τα πράγματα”.
Η μαμά, ο Νίκος Γκάτσος και η γαμήλια φωτογραφία
Οι πρώτοι σάκοι έχουν ήδη φορτωθεί στο φορτηγό και κατευθυνόμαστε όλοι προς το σπίτι του κυρίου Δημήτρη. Εκεί γνωρίζουμε τη μητέρα του. Μας λέει ιστορίες, μας μιλάει για τον Νίκο Γκάτσο – γέννημα θρέμα του γειτονικού χωριού Ασέα – ενώ οι λαχταριστοί μεζέδες έρχονται ο ένας μετά τον άλλο.
Ζητάμε να τη φωτογραφίσουμε με τον γιο της…γελάει σαν μικρό κορίτσι, λέγοντας ότι έχει να φωτογραφηθεί από το γάμο της!
“H ευτυχία εξαρτάται από πολύ λίγα πράγματα”
Λίγο πριν φύγουμε, ρωτάμε τον κύριο Δημήτρη τι είναι για εκείνον το πιο δύσκολο στη ζωή στο χωριό. “Δεν υπάρχει ωράριο, ούτε κοινωνική ζωή. Θέλει τεράστιες αντοχές. Αλλά… και την Αθήνα δεν την αντέχω. Εδώ τουλάχιστον είναι πιο ειρηνικά. Και δεν έχει και τόσο ζέστη! Πώς αντέχετε αυτή τη ζέστη;”
Mας αποχαιρετά, φιλοσοφώντας: “Άλλωστε, η ευτυχία στη ζωή εξαρτάται από πολύ λίγα πράγματα”. Του υποσχόμαστε ότι θα το… σκεφτούμε και δίνουμε ραντεβού να το συζητήσουμε μαζί του τον Οκτώβριο, στη συλλογή των κάστανων!
Η Ελλάδα επικεφαλής της μεγαλύτερης πρωτογενούς έρευνας για την αξιοποίηση των φυτών του πλανήτη
Η Ευρωπαϊκή Επιστημονική Επιτροπή επέλεξε το 2010 την πρόταση Ελλήνων ερευνητών με επικεφαλής την Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τομέας Φαρμακογνωσίας) και την ΚΟΡΡΕΣ, ανάμεσα σε 15 προτάσεις που υποβλήθηκαν από 106 συμμετέχοντες.
Έτσι για πρώτη φορά, Έλληνες επιστήμονες ανέλαβαν το ρόλο κεντρικού συντονιστή σ’ αυτό το ανταγωνιστικό ευρωπαϊκό ερευνητικό project με την επωνυμία AGROCOS -ακρωνύμιο προερχόμενο από τις λέξεις Agrochemical και Cosmetic- σε συνεργασία με επτά διεθνή, ερευνητικά κέντρα και μεγάλες βιομηχανίες.
Ανάμεσα τους και το Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας Γαλλίας, από τα σημαντικότερα της Ευρώπης, με υψίστης σημασίας ερευνητικά επιτεύγματα, όπως η ανακάλυψη του Taxoter, αντικαρκινικό φάρμακο φυσικής προέλευσης, το οποίο κυκλοφορεί πλέον ευρέως σε όλο τον κόσμο.
Χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια διαρκούς έρευνας, μελετήθηκαν 1.800 φυτά, 3.600 φυτικά εκχυλίσματα από κάθε φυσικό παράδεισο του πλανήτη, 4.000 κλάσματα, 1.500 καθαρές ουσίες. Απαιτήθηκαν 115.000 ώρες εργαστηριακών μελετών από 70 κορυφαίους ερευνητές για να ολοκληρωθεί η μεγαλύτερη σε ευρωπαϊκή κλίμακα πρωτογενής έρευνα για τις ανεξερεύνητες ευεργετικές ιδιότητες των φυτών και εκχυλισμάτων τους.
Η έρευνα εστίασε στην ανακάλυψη και μελέτη του πρωτοφανούς αριθμού φυσικών συστατικών ως προς δύο άξονες: την καλλυντική και την αγροχημική δράση τους. Στο πλαίσιο του ερευνητικού σκέλους της καλλυντικής εφαρμογής, το φυτικό υλικό μελετήθηκε ως προς την αντιοξειδωτική, αντηλιακή και λευκαντική δράση του.
Η Ελλάδα πρωτοστάτησε στην έρευνα με τη συμμετοχή 450 φυτών της. Φυτά που αναφέρονται σε αρχαία συγγράμματα, των οποίων οι ωφέλιμες ιδιότητες μελετήθηκαν πρώτη φορά σε βάθος και επιβεβαιώθηκαν επιστημονικά στο πλαίσιο του AGROCOS, αλλά και φυτά οικεία, γνώριμα, καθημερινά, που τώρα ανακαλύπτουμε την ευεργετική τους δράση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Αρκαδική Καστανιά, που αναδείχθηκε σε top performing ελληνικό αντιοξειδωτικό συστατικό της μεγαλύτερης πρωτογενούς έρευνας στα φυσικά συστατικά.
Ποιοι συμμετέχουν
Στο πλαίσιο του προγράμματος AGROCOS ενώνουν τις δυνάμεις τους διεθνώς καταξιωμένα ερευνητικά κέντρα εξειδικευμένα στα φυσικά συστατικά και εταιρείες που κυριαρχούν στο χώρο των καλλυντικών, των αγροχημικών της ανάλυσης και διαχείρισης δεδομένων φασματοσκοπίας.
Στο AGROCOS συμμετέχουν 9 φορείς και εταιρείες από 6 χώρες:
Εθνικό & Καποδιστριακό Παν/μιο Αθηνών/ Φαρμακευτική Σχολή, Τμήμα Φαρμακογνωσίας, Ελλάδα ΚΟΡΡΕΣ, Ελλάδα Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών, Δημόκριτος, Ελλάδα Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας, Γαλλία Πανεπιστήμιο Βασιλείας, Ελβετία Πανεπιστήμιο Παναμά, Παναμάς Συμβούλιο Επιστημονικής & Βιομηχανικής Έρευνας, Ν. Αφρική BASF SE, Γερμανία Bruker Biospin GMBH, Γερμανία
Σημαντικότερη η Ελλάδα ανάμεσα στους 6 παγκόσμιους παραδείσους φυτικής βιοποικιλότητας
Το ερευνητικό πρόγραμμα AGROCOS έχει στόχο να αναδείξει τις ευεργετικές ιδιότητες των φυτών που ευδοκιμούν σε περιοχές με υψηλή βιοποικιλότητα. Από όλο τον κόσμο έχουν επιλεχθεί 25 περιοχές-hotspots με φυσικά οικοσυστήματα σε μεγάλο βαθμό ανέπαφα και με σημαντικό πληθυσμό επαπειλούμενων ενδημικών ειδών.
Στο site της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Περιβάλλον αναφέρεται χαρακτηριστικά (http://ec.europa.eu/environment/nature/index_en.htm): Στόχος μας είναι να εμποδίσουμε την έκλειψη της βιοποικιλότητας στην ΕΕ και να συμβάλλουμε στην παρεμπόδιση της απώλειας της παγκόσμιας βιοποικιλότητας έως το 2020.
Σε αυτή την κατεύθυνση, το 2000 ιδρύθηκε ο οργανισμός Critical Ecosystem Partnership Fund. Σε αυτόν συμμετέχουν μεταξύ άλλων η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Παγκόσμια Τράπεζα και μεγάλες χώρες όπως η Ιαπωνία, με τη δέσμευση να συμπράξουν με μη κυβερνητικούς οργανισμούς και τον ιδιωτικό τομέα, προκειμένου να συμβάλουν στην προστασία των οικοσυστημάτων ζωτικής σημασίας.
Στο πλαίσιο του προγράμματος AGROCOS, από αυτές τις 25 περιοχές με ιδιαίτερα υψηλή βιοποικιλότητα, προκρίθηκαν 6 παγκόσμιοι «παράδεισοι» φυτικής ποικιλίας, προκειμένου να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη ποικιλομορφία στη συλλογή φυτικού υλικού. Έτσι συλλέχθηκαν 1.800 φυτά από την Ελλάδα, τον Παναμά, τη Νέα Καληδονία, τη Γαλλική Γουιάνα, τη Μαδαγασκάρη και τη Νότια Αφρική.
Στον πλανήτη φιλοξενούνται περισσότερα από 400.000 είδη φυτών. Οι πληθυσμοί πράσινων φυτών αντιπροσωπεύουν περίπου 15% των ζωντανών οργανισμών. Ωστόσο, μόνο ένα μικρό ποσοστό 10% των επίσημα καταγεγραμμένων φυτών έχει αναλυθεί φυτοχημικά.
Σήμερα άνω του 50% των φαρμακευτικών σκευασμάτων έχουν φυσική προέλευση. Πρωτοπόροι είναι, παράλληλα, οι τομείς των καλλυντικών, αλλά και των αγροχημικών προϊόντων, από τους πρώτους που μελέτησαν και αξιοποίησαν τις ανεξάντλητες δυνάμεις και ιδιότητες της φύσης.
Το πρόγραμμα AGROCOS είναι ένα εγχείρημα που ενισχύει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας μέσα από την καινοτομία, την προστασία του φυσικού κεφαλαίου, την αειφόρο ανάπτυξη και προκρίνει ως εναλλακτική λύση τα φιλικά προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον φυσικά συστατικά, αντί των συνθετικών που χρησιμοποιούνται ευρέως.
Η επιτυχία του τετραετούς ερευνητικού project στον τομέα των φυσικών συστατικών δεν εξαντλείται μόνο στα τελικά ευρήματα. Προσφέρει στη διεθνή επιστημονική κοινότητα νέες γνώσεις και μία από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες βάσεις δεδομένων, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί και από άλλους κλάδους, όπως η φαρμακευτική και η ιατρική.
Το AGROCOS χαρακτηρίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ένα από τα πιο σημαντικά project και προβλήθηκε στο πλαίσιο της υψηλού κύρους επιστημονικής συνάντησης Bioeconomy Investment Summit – Unlocking EU Leadership in 21st Century Bioeconomy, που πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο 2015, υπό τον Επίτροπο της ΕΕ για την Έρευνα, την Επιστήμη και την Καινοτομία.
Κάποια από τα γενικά ευρήματα της έρευνας AGROCOS ως προς την καλλυντική εφαρμογή των φυτών
- Αρκετά φυτά που κατέγραψαν υψηλή βαθμολογία σε επίπεδο αντιοξειδωτικής δράσης έχουν προέλευση από τη Μαδαγασκάρη, τη Γαλλική Γουιάνα και τη Νέα Καληδονία.
- Οι οικογένειες Myrtaceae και Anacardiaceae συγκεντρώνουν πολλά φυτά που κατέγραψαν ανώτερη αντιοξειδωτική δράση.
- Τα τροπικά φυτά αποδείχθηκε από τις μελέτες ότι έχουν ισχυρή αντηλιακή δράση, ιδιότητα άμεσα συνδεδεμένη με το περιβάλλον ανάπτυξής τους, καθώς λόγω της έντονης και συνεχούς ακτινοβολίας αναπτύσσουν ισχυρούς μηχανισμούς άμυνας.
- Το 9% των φυτών με υψηλή βαθμολογία στη λευκαντική δράση ανήκει στην ελληνική χλωρίδα.
- 36% των φυτών με ισχυρές λευκαντικές ιδιότητες ανήκουν στην οικογένεια Leguminosae.
Η χλωρίδα της λεκάνης της Μεσογείου είναι από τις σημαντικότερες του κόσμου. Υπάρχουν 11.700 ενδημικά φυτικά είδη.
Η Ελλάδα φιλοξενεί το 50% της φυτικής βιοποικιλότητας στην ΕΕ και το 80% της χλωρίδας στα Βαλκάνια. Σ’ αυτόν τον τόπο, φύονται 6.000 διαφορετικά είδη, από τα οποία 1.200 είναι ενδημικά.
Στον Όλυμπο έχουν καταγραφεί πάνω από 1.500 είδη αυτοφυών φυτών, ενώ η χλωρίδα της Κρήτης αποτελείται από περίπου 1.600 είδη άγριων αυτοφυών φυτών. Ο συνδυασμός της μακράς γεωγραφικής απομόνωσης, της ασυνήθιστης ποικιλίας κλιματικών συνθηκών και της συνάντησης της χλωρίδας της Μεσογείου και αυτής της Κεντρικής Ευρώπης, είχε ως αποτέλεσμα αυτή τη μοναδικότητα στη βλάστηση της χώρας.
Δημοσίευση σχολίου