Ετυμολογία και προελευση χωριών Ράδου, Ζυγοβίστι, Ζέρζοβα και Καρύταινας

 

Από την μελέτη του εκ Ζατούνης ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΡ. ΜΠΙΤΟΥΝΗΣ, έγρ με θέμα : "ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΣΛΑΒΙΚΩΝ ΤΟΠΩΝΥΜΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΩΝΥΜΙΩΝ ΤΗΣ ΔΗΜΗΤΣΑΝΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΗΣ", την οποία δημοσίευσε στο Δ΄ ΤΟΠΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΡΚΑΔΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, το οποίο έγινε 1-3 Νοεμβρίου στην Τρίπολη και Δημητσάνα, δίνοντας μια άλλη άποψη για την ετυμολογία και προέλευση αυτών, παρουσιάζουμε σήμερα τα χωριά : Ράδου, Ζυγοβίστι, Ζέρζοβα και Καρύταινα:

ΡΑΔΟΥ

Η ονομασία του οικισμού που βρίσκεται πλησίον της Δημητσάνας έχει σλαβική προέλευση και προέρχεται από το ανθρωπωνύμιο Radimir. Το όνομα Rado σημαίνει "εύθυμος, εύχαρις", ενώ το mir είναι απλή κατάληξη σε σλαβικά ονόματα, όπως π.χ. Vladimir κλπ. Πβ. επίσης το βουλγαρικό τοπωνύμιο Radovo. Ακόμα το επώνυμο Ράδος απαντάται ιδιαίτερα στην Ήπειρο.

ΖΥΓΟΒΙΣΤΙ

Η ονομασία του χωριού, σύμφωνα με τον M.Vasmer, προέρχεται από το βουλγαρικό Zegoviste που σημαίνει "καμένος τόπος", "τόπος εκχερσωμένος δια πυράς". Πβ. ακόμη το σερβοκροατικό τοπωνύμιοZegovce. Οι ιστορικές μαρτυρίες αναφέρουν ότι οι σλαβόφωνοι προέβαιναν σε εμπρησμούς δασών, ώστε να δημιουργήσουν χέρσα εδάφη, χρήσιμα για βοσκή ή καλλιέργεια. Το πιθανότερο είναι ότι το ελατόδασος του Μαινάλου επεκτεινόταν μέχρι την σημερινή θέση του χωριού του Ζυγοβιστίου, η περιοχή του οποίου, όπως φαίνεται αποψιλώθηκε από τους εποίκους με εμπρησμό. Οι σλαβόφωνοι που εγκαταστάθηκαν στην εν λόγω τοποθεσία έδωσαν την ονομασία " Zegoviste" = καμένος τόπος. Η αναφερόμενη εκδοχή ότι το οικωνύμιο προέρχεται από την ελληνική λέξη Ζυγός και την σλαβική κατάληξη viste δεν έχει σοβαρή τεκμηρίωση. Ο Μαλιγκούδης αναφέρει ότι το τοπωνύμιο, πολύ πιθανό, ανήκει στην πρώιμη περίοδο εγκατάστασης Σλάβων στην Πελοπόννησο.

ΖΕΡΖΟΒΑ

Το οικωνύμιο Ζέρζοβα, (Zerzova), παλαιό ονομασία του χωριού Παναγιά,αποτελεί εξελληνισμένο τύπο του βουλγαρικού Georgova- Τζέρτζοβα- Ζέζοβα, το οποίο αρχικά δημιουργήθηκε από προσωπωνύμιο Georgi = Γεώργιος. Η ονομασία είναι μάλλον βέβαιο ότι συνδέεται με την ύπαρξη εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Οι παλαιοί κάτοικοι του χωριού δεικνύουν εντός του οικισμού ερείπια παλαιού κτίσματος, όπου, ανφέρουν , υπήρχε εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Επίσης μεγάλο τμήμα της κτηματικής περιφέρειας του χωριού, όπου υπάρχουν οι ελαιώνες, έχει την ονομασία "Αγιώργης". Αξιοσημείωτο είναι ότι το 1912, όταν αποφασίστηκε η μετονομασία του χωριούμ οι κάτοικοι διατήρησαν την αγιωνυμική ονοματοθεσία "Παναγιά", το οποίο το 1927 έλαβε την σημερινή ονομασία του " Παναγιά".

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Τον 13ο αιώνα η κωμόπολη της Καρύταινας αναφέρεται στο χρονικό του Μορέως ως Καρύταινα. Επίσης απαντώνται οι τύποι Caritina και Charitina (1456).Στα Οθωμανικά αρχεία του 1461-1574 αναγράφεται Karitena. Στον πίνακα του Stefano Magno του 1463 διαβάζουμε το όνομα Caritena. Το 1467 στα ελληνορωμαϊκά χρονικά (K.Hopf) αναγράφεται Caritena, ενώ το 1554 στο χάρτη του Battista Agnese διαβάζουμε το όνομα Caritena.

Το όνομα Καρύταινα προέρχεται από τη σλαβική λέξη Korytina που σημαίνει τόπος όπου υπάρχουν "ξύλινες σκάφες (Καρούτες/Κορύτες)". Παράγεται από τη λέξη Koryto = κοίλωμα, σκάφη και τη σλαβική κατάληξη - ena. Πβ. σερβοκροατικό και σλοβενικό τοπωνύμιο koritno, Korytna , βουλγαρικό Korytna.

Στην Γορτυνία "κορύτες" ονομάζονται οι κορμοί δέντρων που έχουν διαμορφωθεί σε σχήμα σκάφης (κοιλότητα),όπου οι κτηνοτρόφοι αποθηκεύουν νερό για το πότισμα των γιδοπροβάτων. Ομοίως,οι πέτρινες γούρνες που τοποθετούνται στις βρύσες και τις πηγές.

Οι ερμηνείες που δίδονται από γλωσσολόγους και άλλους ερευνητές,ότι η ονομασία του οικισμού προέρχεται από προσωπωνύιο Χαρίτων-Χαρίτος ή Καρυτινός ή ακόμη ότι αποτελεί παραφθορά της ονομασίας της πλησίον αρχαίας πόλιε Γόρτυς/Γόρτυνα, δεν είναι πειστικές, καθόσον στερούνται ιστορικής και επιστημονικής τεκμηρίωσης. Ας σημειωθεί ότι η Καρύταινα βρίσκεται σε κομβικό γεωγραφικό σημείο, απ' όπου περνούν οι νομάδες κτηνοτρόφοι, όταν μεταφέρουν τα γιδοπρόβατα τους το χειμώνα, από τα αρκαδικά βουνά προς τα χειμαδιά της Μεσσηνίας και αντιστρόφως την άνοιξη.

Η ύπαρξη "κορύτων" στην περιοχή, που χρησιμοποιούταν για το πότισμα των διερχομένων κοπαδιών, είναι μάλλον βέβαιο, ότι έδωσαν το όνομα "Καρύταινα" στον πλησίον οικισμό.

Από την ίδια θεματική σλαβική ρίζα Koryto προέρχονται οι ονομασίες των οικισμών Κορύτιανη και Κορύστιανη που βρίσκονται στην Ήπειρο. Και τα δύο ονόματα σχηματίζονται από τη λέξη Koryto + το επίθημα jane = Korystane-σλαβικό Korytiane και σημαίνουν "κάτοικοι τόπου με κορύτες".