ΤΕΓΕΑ ΕΣΤΙ
"Δοκεί δε παλαιότατα έθνη είναι τα ΑΡΚΑΔΙΚΑ των Ελλήνων "....
Στράβων κεφ. 8
"Οι Αρκάδες είναι οι μόνοι των Ελλήνων που μπορούν να καυχώνται ότι ήταν αυτόχθονες..."
Ξενοφών "Ελληνικά κεφ.7,1, 23"
ΤΕΓΕΑ ΕΙΝΑΙ ...
Ο δήμος ΤΕΓΈΑΣ που ξανασυστάθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας το 1999 για να καταργηθεί με το πρόγραμμα Καλλικράτης το 2010 ,(εντάχθηκε στο δήμο Τρίπολης), περιείχε συνολικά δεκαέξι δημοτικά διαμερίσματα.
Στάδιο -Άγιος Σώστης-Ακκρα, Αλέα,Γαρέα, Βουνό, Επισκοπή,
Καμάρι,Κάνδαλος,Κερασίτσα,
Στρίγκου-Δεμίρι, Μαγούλα-Γιοκαρέικα,
Λιθοβούνια,Ρίζες,Μανθυρέα ,
Μαυρίκι,Τζίβα,Ψηλή βρύση.
Συνολική έκταση 120 τ.χιλ.
Ή ΤΕΓΈΑ ήταν από τις σπουδαιότερες πόλεις της αρχαίας Αρκαδίας με σημαντική ιστορία .Αντλώντας πληροφορίες από διάφορες πηγές (που θα αναφερθούν, όλες στο τέλος)θα δούμε σε ενότητες την εξέλιξή της, λίγο πολύ άγνωστη στους περισσότερους από εμάς και στους νέους.
Τέλος, ΤΕΓΕΑ δεν είναι το πανηγύρι της ΤΕΓΈΑΣ που όλοι μας παραπέμπουν .Εχει όμως και αυτό την ιστορία του...
Και μια παροιμία του Τεγεάτη Αγκαίου
《μεταξύ χειλέων και κύλικος πολλά πέλει》
που σημαίνει ό,τι ,
από τη μια στιγμή στην άλλη , πολλά μπορεί να συμβούν .
Το Κράτος της Αρχαίας ΤΕΓΈΑΣ
Κατά το Παυσανία στο βιβλίο του "Περιήγησις της Ελλάδος" αναφέρεται ως πρώτος Βασιλιάς των Αρκάδων ο Πελασγός . Ο γιος του Λυκάονας (ιδρυτής του Λυκαίου-Λυκόσουρα )απέκτησε αρκετούς γιούς , ιδρυτές πόλεων από το όνομα τους , όπως Πάλλας- Παλλάντιον , Ασεάτης-Ασέα, Μαντινεύς- Μαντινεία κ.ο.κ
Όμοια ιδρυτής της ΤΕΓΈΑΣ θεωρείται ο Τεγεάτης .Σε άλλη εκδοχή ιδρυτής υπήρξε ο Άλεος που έχτισε στην Αλέα το περίφημο ναό της, και υπήρξε βασιλιάς της ΤΕΓΈΑΣ .
Τα σύνορα :
Ανατολικά προς Άργος ήταν η διάβαση από το Τεγεατικό κάμπο μέσω του Παρθενίου βουνού.
Νότια , προς Σπάρτη ήταν η κορυφή Πάρνωνα μεταξύ Αγίου Πέτρου και Αράχοβας(Καρυές) όπου και οι ~Ερμαί λίθοι ~ κατά το Παυσανία.
Βόρεια , με Μαντινεία και κορυφή Μαινάλου (πάνω Χρέπα) προς Γόρτυνα(Γορτυνία).Δυτικά προς Μεγαλόπολη και Παλλάντιο το βουνό Γκράβαρη.
Ήρωες της Αρχαίας ΤΕΓΈΑΣ
Ο Αγκαίος υπήρξε κυβερνήτης στην
" Αργώ " στην Αργοναυτική εκστρατεία και με τον Έποχο και την τρομερή Αταλάντη κατατρόπωσαν το " Καλυδώνιο κάπρο "
Ο Τεγεάτης βασιλιάς Εχεμος ματαιώνει τη πρώτη κάθοδο των Δωριέων το 1204 περίπου ,οπου στο Ισθμό της Κορίνθου, μονομαχεί και κερδίζει το Ύλλονα.
Ο βασιλιάς Αγαπήνορας οδηγεί σώμα Τεγεατών και Αρκάδων κατά της Τροίας και επιστρέφοντας μετά τη νίκη, λόγω τρικυμίας φτάνει αναγκαστικά στη Κύπρο , και ιδρύει αποικία των Αρκάδων στη Πάφο.(1193-1184 π.Χ)
Πρώτη προσπάθεια εισβολής της Σπάρτης στη ΤΕΓΈΑ.
Κατά τον Ηρόδοτο οι Σπαρτιάτες εποφθαλμιούν την εύφορη πεδιάδα της ΤΕΓΈΑΣ και ζητούν χρησμό από το μαντείο των Δελφών. Η Πυθία τους είπε:
" Μεγάλο πράγμα μου ζητάς. Εκεί είναι σκληροί (βαλανηφάγοι) άντρες και θα σε εμποδίσουν. Θα πάρεις τη ΤΕΓΈΑ ,αν στήσεις χορό με τα πόδια σου και μετρήσεις όλο το κάμπο με μέτρο από σχοινιά "
Οι Σπαρτιάτες το εξέλαβαν σαν εύκολη λύση,κατακτώντας τους χορεύοντας...Πήραν μαζί τους και αλυσίδες για να σύρουν πίσω τους αιχμαλώτους.
Μέτρησαν λοιπόν τη πεδιάδα ,καλλιεργώντας την όμως για λογαριασμό των Τεγεατών, μια και έχασαν το πόλεμο. Τις αλυσίδες , οι Τεγεάτες αφιέρωσαν για τη νίκη τους στο ναό της Αλέας Αθηνάς .(Κατά τον Παυσανία).
Ηρωισμός των γυναικών της ΤΕΓΈΑΣ
Οι Τεγεάτισσες στο αγώνα κατά των Σπαρτιατών
Με αρχηγό τους τη Μάρπησσα και με ιδιαίτερη τόλμη, ενίκησαν τους Σπαρτιάτες , βόρεια της Άκρας,και συνέλαβαν μαζί με άλλους αιχμαλώτους και το βασιλιά Χάριλλο. Τον ελευθέρωσαν με τον όρο η Σπάρτη να μην επιτεθεί ξανά στη ΤΕΓΈΑ ( που δεν τηρήθηκε όμως).
Προς τιμή αυτής της νίκης οι Τεγεάτες τελούσαν έκτοτε τα Αλώτια (αγώνες σε στάδιο κοντά στο ναό της Αλέας Αθηνάς)
Το Αρχαίο τείχος της ΤΕΓΈΑΣ
Το σχήμα του τείχους ήταν σαν αυγό.
Εκτείνεται από την Άκρα , Επισκοπή προς ανεμόμυλους Σταδίου έως Ψηλή βρύση, περιλαμβάνει όλη την Αλέα, Κερασίτσα μέχρι αρχές Αγίου Σώστη , Άκρα, περίμετρος 5,5 χιλιόμετρα. Είχε πέντε πύλες με κατεύθυνση προς γειτονικές πόλεις και κράτη.
Δεύτερος χρησμός της Πυθίας ορίζει πως οι Σπαρτιάτες θα καταλάβουν τη ΤΕΓΈΑ ,μόνο όταν καταφέρουν να πάρουν τα οστά του Ορέστη (γιού του Αγαμέμνονα) που είχε ταφεί στην Τεγέα ,σε σημείο
" όπου πνέουν άνεμοι από ισχυρή ανάγκη και ακούγεται χτύπος και αντίκτυπος ".
Ο Σπαρτιάτης Λίχας κατάλαβε πως πρόκειται για Τεγεάτη σιδηρουργό, βρήκε το τάφο και μετέφερε τα οστά στη Σπάρτη .Ακολουθεί εκστρατεία και κατάληψη της ΤΕΓΈΑΣ .
Οι Σπαρτιάτες αναγνώρισαν την ανδρεία και την εντιμότητα και έκαναν συμμαχία με τους Τεγεάτες , επιτρέποντας στις μάχες να έχουν τιμητικά το "αριστερό κέρας ".
(Τμήμα γενναίων πολεμιστών)
ΠΡΩΤΟΙ ΤΕΓΕΑΤΙΚΟΙ ΔΗΜΟΙ
Εννέα δήμοι διαμορφώνονται:
1. ΚΑΡΥΑΤΩΝ (Καρυαί-Αράχοβα )
2. ΦΥΛΑΚΕΩΝ( Βέρβαινα έως Μαυρίκι)
3.ΟΙΑΤΩΝ (Καλτεζιές- Σκιρίτιδα )
4.ΜΑΝΘΥΡΕΩΝ(Κάνδαλος-Ζελι-Τάκα)
5.ΓΑΡΕΑΤΩΝ (Γαρέα έως Μαγούλα )
6.ΚΟΡΥΘΕΩΝ (Αγιωργίτικα-Παρθένι )
7.ΒΩΤΑΧΙΔΩΝ (Στρίγγου-Δεμίρι-Τζίβα)
8.ΕΧΕΥΗΘΩΝ(όρια προσδιορίζονται μεταξύ Αγίου Βασιλείου-Ζευγολατιό )
9.ΑΦΕΙΔΑΝΤΩΝ(το κέντρο της Τεγέας, Άγιος Σώστης -Ακρα και Παλαιά Επισκοπή)
Χ.Δ.
"ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΓΕΑΣ "
Εκδοση 1932
Ν.ΜΩΡΑΪΤΗ
Πηγή Χρήστος Δημιζας
Δημοσίευση σχολίου